Consolideren is het samenvoegen van enkelvoudige jaarrekeningen tot één gezamenlijke geconsolideerde jaarrekening. Een geconsolideerde jaarrekening laat cijfers zien van een groep ondernemingen als ware het één onderneming. Het bij elkaar optellen van de posten in de balans en winst-en-verliesrekening van de diverse ondernemingen is hierbij niet voldoende. Er moeten een aantal eliminatieboekingen worden gemaakt om tot deze gezamenlijke jaarrekening te komen. Deze eliminatieboekingen elimineren of verwijderen alle onderlinge verhoudingen op de balansen en winst-en-verliesrekeningen van de ondernemingen die tot de groep behoren.

Wanneer consolideren? Wanneer is er sprake van consolidatieplicht?

In Nederland geldt dat een groepshoofd (moeder) een geconsolideerde jaarrekening dient op te stellen waarin alle groepsmaatschappijen (dochters) zijn opgenomen. Voor een groepsmaatschappij zijn de volgende elementen van belang:

• Economische eenheid;
• Centrale leiding;
• Organisatorische verbondenheid.

De consolidatiekring (ondernemingen die in de consolidatie moeten worden meegenomen) is niet altijd eenvoudig te bepalen. Er gelden tal van uitzonderingen, waardoor u het beste de wet of een accountant kunt raadplegen om er zeker van te zijn:

• of u moet consolideren en;
• welke ondernemingen u in de consolidatiekring moet betrekken.

Naast de wettelijke verplichting tot het opstellen van een geconsolideerde jaarrekening kan het ook inzicht geven in de resultaten van een groep als geheel, waardoor vrijwillig wordt gekozen tot het opstellen van een geconsolideerde jaarrekening.

Welke eliminatieboekingen dien ik te maken?

Vaak zijn er vijf soorten eliminatieboekingen die moeten worden gemaakt. Dit betreffen:

• Het elimineren van de deelneming;
• Het elimineren van het resultaat van de deelneming;
• Het elimineren van de rekening-courant verhoudingen;
• Het elimineren van de rente op deze rekening-courantverhoudingen;
• Het elimineren van onderlinge leveringen.

Vaak zijn het deze eliminatieboekingen die moeten worden gemaakt om tot een geconsolideerde jaarrekening te komen.

Integrale of partiële consolidatie?

Bij de methode van integrale consolidatie worden de balans- en winst-en-verliesrekeningen van de diverse ondernemingen voor 100% meegenomen in de geconsolideerde jaarrekening. Dit wil zeggen dat wanneer een moedermaatschappij slechts 55% van de aandelen van een dochter heeft de cijfers van de dochter voor 100% in de geconsolideerde jaarrekening worden meegenomen. De 45% van de activa, passiva, opbrengsten en kosten die niet in het bezit zijn van de moeder worden gecorrigeerd door een aandeel derden op te nemen in de balans en winst-en-verliesrekening.

Bij partiële consolidatie, ook wel proportionele consolidatie genoemd, worden de cijfers van een dochter meegenomen naar rato van het percentage aandelen dat de moeder heeft in deze deelneming. Deze methode kan worden gebruikt indien de moeder niet-100% deelnemingen heeft. Deze methode zal op deze website niet nader worden toegelicht, omdat deze consolidatiemethode in de praktijk weinig wordt toegepast.

Consolidatievrijstelling

Er gelden een aantal situaties waarin een rechtspersoon die aan het hoofd van de groep staat geen geconsolideerde jaarrekening hoeft op te stellen. Dit geldt onder meer als:

• op geconsolideerde basis de groep de grenzen voor een kleine rechtspersoon niet overschrijdt (balanstotaal: < € 6 miljoen, omzet: < € 12 miljoen en werknemers: < 50).
• een rechtspersoon een tussenhoudstermaatschappij is indien er aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan.