Naast de balans en winst- en verliesrekening dient er in jaarrekeningen van middelgrote en grote rechtspersonen ook een kasstroomoverzicht te worden opgenomen. Een kasstroomoverzicht laat zien waar de onderneming haar gelden aan heeft uitgegeven en waarmee zij ingaande geldstromen heeft gegenereerd. Het kasstroomoverzicht is van toegevoegde waarde: alleen een onderneming met positieve kasstromen kan voortbestaan. Deze kasstromen kunnen veelal niet direct uit de balans en winst- en verliesrekening worden herleid.
Onderscheid categorieën
In het kasstroomoverzicht worden de in- en uitgaande geldstromen onderverdeeld naar drie verschillende activiteitencategorieën. Dit betreffen:
- Kasstromen uit operationele activiteiten;
- Kasstromen uit investeringsactiviteiten; en
- Kasstromen uit financieringsactiviteiten.
Het verschil van de diverse categorieën zal hierna uiteengezet worden. Het is bovendien van belang om te vermelden dat kasstromen bruto moeten worden weergegeven. Hiermee wordt bedoeld dat kasstromen die verband houden met elkaar afzonderlijk worden weergegeven. Een voorbeeld betreft de ontvangsten en uitgaven van geldmiddelen ten aanzien van leningen. Een opname van een nieuwe lening en de aflossingen op deze lening worden afzonderlijk gepresenteerd in de jaarrekening.
Kasstromen uit operationele activiteiten
De kasstromen uit operationele activiteiten zien veelal op de primaire activiteiten van een onderneming. Een voorbeeld zijn de ontvangsten voor de verkoop van goederen en de levering van diensten. Ook de inkoop van goederen en diensten worden gepresenteerd onder de kasstroom uit operationele activiteiten.
De ontvangsten en uitgaven die worden verwerkt in het kasstroomoverzicht hoeven hierbij niet gelijk te zijn aan de opbrengsten en kosten in de winst- en verliesrekening. Omzet moet worden genomen op het moment van levering. Wanneer er voor deze verkoop een verkoopfactuur wordt uitgereikt zal het bedrag niet direct worden voldaan. Er ontstaat in eerste instantie een debiteurenvordering. Deze kan, afhankelijk van de betaaltermijn, twee weken later worden betaald. Pas op het moment van betaling leidt de verkoopopbrengst tot een ontvangst. Een vergelijkbaar voorbeeld kan zich ook voordoen met de inkoop van diensten en de werkelijke betaling.
Accrual en cash accounting
Het verschil tussen opbrengsten en ontvangsten en kosten en uitgaven geeft de toegevoegde waarde van het kasstroomoverzicht weer. Aangezien we tegenwoordig met accruals werken kan het in de jaarrekening (accrual accounting) soms lastig zijn om de werkelijke ontvangsten en uitgaven van een onderneming te bepalen. Hiervoor dient het kasstroomoverzicht, omdat hierbij cash accounting wordt toegepast.
Directe en indirecte methode
De kasstroom uit operationele activiteiten kan volgens de directe en indirecte methode worden opgesteld. De directe methode is de meest zuivere vorm en laat de ontvangsten en uitgaven in het kasstroomoverzicht, zoals deze ook worden ontvangen op de bank. Het toont de betalingen aan leveranciers op een afzonderlijke regel evenals de ontvangsten van afnemers, de ontvangen en betaalde rente, het ontvangen dividend, de betaalde winstbelasting etcetera.
Bij de indirecte methode wordt het bedrijfsresultaat als uitgangspunt genomen. Het resultaat wordt vervolgens aangepast met posten in de winst- en verliesrekening die geen invloed hebben op de ontvangsten en uitgaven. Een voorbeeld betreffen de afschrijvingen. De afschrijvingskosten hebben wel invloed op het bedrijfsresultaat, maar is geen feitelijke uitgave van geld. Het dient derhalve bij het bedrijfsresultaat opgeteld te worden om tot de kasstroom uit operationele activiteiten te komen. Eenzelfde correctie dient gemaakt te worden voor de mutaties in voorzieningen, overlopende posten, voorraden, debiteuren en crediteuren. Hoewel de directe methode een beter inzicht geeft wordt in de praktijk de indirecte methode vaker toegepast. De reden is met name gelegen, omdat het kasstroomoverzicht volgens de indirecte methode kan worden bepaald vanuit de balans en winst- en verliesrekening. Software voor het maken van jaarrekeningen kunnen op deze manier het kasstroomoverzicht zelfstandig bepalen, waarbij geen gebruik hoeft te worden gemaakt van externe databronnen.
Kastroom uit investeringsactiviteiten
Kasstromen uit investeringsactiviteiten zijn de ontvangsten en uitgaven die verband houden met de immateriële, materiële en financiële vaste activa. Te denken valt aan de uitgaven als gevolg van investeringen in bedrijfsmiddelen of de verkoop van bedrijfsmiddelen.
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
De kasstromen uit financieringsactiviteiten hebben direct invloed op het eigen en vreemd vermogen. Te denken valt aan de aflossing van leningen, de uitgifte van aandelen etcetera.
